"သတိမထားမိႏိုင္တဲ့ ကင္ဆာလကၡဏာရပ္မ်ား"

Lutaw Lupyaw

"သတိမထားမိႏိုင္တဲ့ ကင္ဆာလကၡဏာရပ္မ်ား"

ကင္ဆာဆိုတာ လူေတြရဲ႕စိတ္ဝိဥာဥ္ကို ျခိမ္းေျခာက္လြန္းတဲ့ ေရာဂါတစ္မ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္။ ကင္ဆာမွာ အမ်ဳိးမ်ဳိးရိွၾကရာ တစ္ခ်ဳိ႕က ေစာစီးစြာသိၿပီး ႏုေနတုန္းမွာ ကုသျခင္းျဖင့္ သက္သာမႈတို႔ ရရိွၾကပါတယ္။ တစ္ခ်ဳိ႕ဆိုရင္ အခ်ိန္လြန္မွ ကင္ဆာျဖစ္မွန္း သိၾကရကာ အခ်ိန္မမွီလိုက္တာေတြ ရိွၾကပါတယ္။ ကင္ဆာရဲ႕လကၡဏာရပ္ေတြမွာ တစ္ခ်ဳိ႕က သိသာေစတာ ရိွေပမယ့္ တစ္ခ်ဳိ႕က သတိမထားမိလိုက္ႏိုင္တဲ့ အခ်က္ေတြ ရိွေနၾကပါတယ္။ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ အခ်က္ေတြက လူေတြ သတိမထားမိႏိုင္တဲ့ ကင္ဆာရဲ႕ လကၡဏာရပ္ေတြ ဘဲျဖစ္ပါတယ္။

ကာလၾကာရွည္စြာ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္ေနျခင္း

တစ္ခါတစ္ေလ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္တတ္တာေတြက အေၾကာင္းမဟုတ္ေပမယ့္ အၿမဲတမ္း ေမာပန္းႏြမ္းနယ္မႈေတြကေတာ့ သတိထားစရာဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္မွရွည္ရွည္ေဝးေဝး မသြားႏိုင္ဘဲ အၿမဲတမ္း ေမာပန္းႏြမ္းနယ္ေနၿပီဆိုရင္ေတာ့ ဒါဟာ တကယ့္စိတ္ပူစရာအဆင့္ တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ အေမရိကန္ ကင္ဆာအဖြဲ႔အစည္းက ဒီလိုေမာပန္းႏြမ္းနယ္မႈေတြကို သက္သာ ေပ်ာက္ကင္း ေစဖို႔ အိပ္စက္အနားယူေစျခင္းျဖင့္ ကုသေပမယ့္ မေပ်ာက္ကင္းႏိုင္သလို အမ်ားအားျဖင့္ ဒီလိုလကၡဏာရပ္ေတြဟာ ေသြးကင္ဆာ၊ အူမကင္ဆာနဲ႔ အစာအိမ္ကင္ဆာတို႔ ျဖစ္ပြားေစႏိုင္တဲ့ လကၡဏာရပ္တစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပပါတယ္။

အေၾကာင္းအရင္းမဲ့အေလးခ်ိန္က်ေနျခင္း

အထက္ကေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္မႈလိုဘဲ အေၾကာင္းအရင္းမရိွဘဲ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ က်ေနတာဟာ ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေခ်မ်ားတဲ့ လကၡဏာရပ္တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ သင္ဟာ ပံုမွန္တက္ၾကြစြာ ေနထိုင္ေနသူတစ္ေယာက္ ျဖစ္ပါလွ်က္နဲ႔ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ က်ေနတယ္ဆိုရင္ ဒါဟာ လ်စ္လွ်ဴမရႈသင့္တဲ့ ကိစၥတစ္ရပ္ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ့္ရဲ႕ ေန႔စဥ္ေနထိုင္မႈပံုစံဟာ စနစ္တက်နဲ႔ ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ ေနထိုင္ေနေပမယ့္ ဒီလို အေၾကာင္းအရင္းမရိွ အေလးခ်ိန္က်ေနျပီဆိုရင္ ဒါဟာ အဆုတ္ေရာဂါ၊ pancreatic ကင္ဆာ၊ အစာအိမ္ကင္ဆာ တစ္ခုခု ျဖစ္ဖို႔ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် မ်ားေနျပီဆိုတာ သတိရိွသင့္ျပီျဖစ္ေၾကာင္း အေမရိကန္ ကင္ဆာအဖြဲ႔အစည္းက ေဖာ္ျပပါတယ္။

နာက်င္ျခင္း

အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ ကိုယ္ခႏၶာမွာ နာက်င္မႈ ေဝဒနာေတြ ခံစားၾကရတဲ့အခါ ရိွပါတယ္။ ေက်ာနာ၊ ခါးနာ၊ ေခါင္းကိုက္နာ ဆိုျပီး နာက်င္ကိုက္ခဲတာေတြ ရိွၾကရာမွာ တစ္ခ်ဳိ႕က ေဆးေသာက္ရင္ ေပ်ာက္သြားေပမယ့္ တစ္ခ်ဳိ႕က်ေတာ့ ရက္ကာလၾကာရွည္စြာ ေဆးေသာက္ေပမယ့္ မေပ်ာက္ဘဲ ခံစားေနၾကရတာေတြ ရိွပါတယ္။ ဒီလိုမ်ဳိး ခံစားေနၾကရၿပီဆိုရင္ သတိထားရမယ့္ အေနအထားတစ္ခုဆိုတာ သတိခ်ပ္သင့္ျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ရက္ကာလၾကာရွည္စြာ ခါးနာတာေတြ၊ ေက်ာေအာင့္တာေတြ၊ ေက်ာနာေနတာေတြဟာ သားအိမ္ကင္ဆာ၊ အူမၾကီးကင္ဆာတို႔ ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ လကၡဏာရပ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ရက္ရွည္လမ်ား ေဆးေသာက္ေပမယ့္ ေခါင္းကိုက္တာ မေပ်ာက္ဘဲ တစ္ဆစ္ဆစ္ ေခါင္းကိုက္ေနတာေတြကေတာ့ ဦးေႏွာက္ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်မ်ားတဲ့ လကၡဏာရပ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အရိုးကင္ဆာ၊ ကယ္ပယ္အိတ္ကင္ဆာတို႔ရဲ႕ အေစာပိုင္း လကၡဏာရပ္ေတြကေတာ့ စူးစူးရွရွ နာက်င္ျခင္းဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။

အေရျပားေအာက္က အက်ိတ္အဖုေလး

အေရျပားလႊာေအာက္မွာ အက်ိတ္အဖုေလးေတြ ေတြ႔ရျခင္းဟာ ရင္သားကင္ဆာ၊ ကပ္ပၸါယ္အိတ္ကင္ဆာ၊ အက်ိတ္ကင္ဆာ တို႔ကို ျဖစ္ပြားေစႏိုင္တဲ့ လကၡဏာရပ္မ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္ေနရာမွာျဖစ္ျဖစ္ မိမိတို႔ရဲ႕ အေရျပားလႊာေအာက္မွာ ဒီလိုအက်ိတ္မ်ဳိးကို ေတြ႔ရျပီဆိုရင္ ေပါ့မေနဘဲ ခ်က္ခ်င္းစစ္ေဆး ျပသသင့္ပါတယ္။

ေျခေထာက္ေယာင္ရမ္းျခင္း

အမ်ဳိးသမီးေတြမွာ ေျခသလံုးေတြ၊ ေျခဖမိုးေတြ ေယာင္ရမ္းျပီဆိုရင္ မေပါ့သင့္တဲ့အရာ ျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ဳိးသမီးကိုယ္အဂၤါ ကိုက္ခဲနာက်င္ျခင္း၊ ေယာင္ရမ္းျခင္းတို႔ ျဖစ္ပြားၿပီဆိုလ်င္ အမႈမဲ့အမွတ္မဲ့ မေနသင့္ေတာ့ဘဲ ကြ်မ္းက်င္တဲ့ ေဆးပညာရွင္တို႔နဲ႔ သြားေရာက္ ေဆြးေႏြးသင့္ၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို နာက်င္ကိုက္ခဲတာေတြ၊ ေယာင္ရမ္းတာေတြဟာ အမ်ဳိးသမီးေတြမွာ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ျဖစ္ပြားႏိုင္တဲ့ လကၡဏာမ်ဳိး ျဖစ္ေၾကာင္း University of Texas MD Anderson Cancer Center က ေဖာ္ျပထား ပါတယ္။

အေရျပား အေရာင္ ေျပာင္းလဲျခင္း

အေရျပားကင္ဆာဟာလည္း သတိမထားမိဘဲ ျဖစ္သြားတဲ့ ကင္ဆာတစ္မ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္။ လူေတြရဲ႕ အေရျပားလႊာေပၚမွာ ရိွေနတတ္ၾကတဲ့ မွဲ႔ေတြ၊ ၾကြက္ႏို႔ေတြ၊ တင္းတိတ္ေတြဟာ အေရာင္ေျပာင္းတာဘဲျဖစ္ျဖစ္၊ အရြယ္အစား ေျပာင္းတာဘဲျဖစ္ျဖစ္ ၾကံဳလာခဲ့ရင္ ဒါဟာ သတိထားရမယ့္ အေျခအေနတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ အလြန္အကြ်ံ ယားယံတာမ်ဳိး ခံစားရၿပီး အေရျပား ေျပာင္းလဲလာတာမ်ဳိး ၾကံဳလာရရင္ သတိထားျပီး ကြ်မ္းက်င္သူ ေဆးပညာရွင္တို႔နဲ႔ သြားေရာက္ တိုင္ပင္သင့္ၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ melanoma လို႔ေခၚတဲ့ အေရျပားကင္ဆာ အပါအဝင္ အေရျပားကင္ဆာ အမ်ဳိးမ်ဳိးရိွရာ ဒါဟာ အေရျပားကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ လကၡဏာရပ္ ျဖစ္ပါတယ္။ melanoma လို႔ ေခၚတဲ့ အေရျပားကင္ဆာဟာ ေနပူရိွန္ဒဏ္ျပင္းျပင္း ခံရျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားတတ္တဲ့ အေရျပားကင္ဆာမ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္။

ဝမ္းသြားတဲ့အေနအထား ေျပာင္းသြားျခင္း

မိမိတို႔ ဝမ္းသြားတဲ့အေျခအေနကို သတိျပဳမိၾကတဲ့အခါ ရိွပါသလား။ တကယ္လို႔ သင္ဟာ ပံုမွန္သြားေနက်ထက္ အၾကိမ္ပိုျပီး ဆီးသြားျခင္း၊ ဝမ္းသြားျခင္းတို႔ ျဖစ္လာခဲ့ရင္၊ သြားလိုက္တဲ့ ဝမ္းေတြ၊ ဆီးေတြမွာ ေသြးေတြပါလာတာ ေတြ႔ရ မ်ားလာခဲ့ရင္ ဒါဟာ ဆီးအိမ္ကင္ဆာ ျဖစ္ပြားႏိုင္တဲ့ အေစာပိုင္း လကၡဏာရပ္ေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

ရက္တာရွည္ဖ်ားျခင္း

ပံုမွန္ရိုးရိုးဖ်ားျခင္းဟာ ျပႆနာမရိွေပမယ့္ ရက္ရွည္ဖ်ားၿပီး ေဆးေသာက္ရင္လည္း မသက္သာဘူးဆိုရင္ ဒါဟာ သတိထားရေတာ့မယ္ အေျခအေနတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ေသြးကင္ဆာလို ကင္ဆာမ်ဳိးဟာ လူရဲ႕ကိုယ္ခံအားစနစ္ကို မ်ားစြာသက္ေရာက္မႈ ေပးတာေၾကာင့္ အဖ်ားေလ်ာ့က်ေစဖို႔ တိုက္ဖ်က္မႈအား နည္းသြားျခင္းပင္ ျဖစ္ပါတယ္။

Credit: Yangon Life

Lutaw Lupyaw